İşçi Hakları Nelerdir?
Çalışma hayatında işçi ile işveren arasındaki ilişkiler her zaman net ve adil ilerlemeyebilir. Hak kayıplarının büyük kısmı, işçinin mevzuatı bilmemesi ya da uygulamadaki hataları fark etmemesi nedeniyle yaşanır.İşte tam da bu noktada, işçilere yönelik danışmanlık hizmetimizle devreye giriyoruz.
Neden Bu Danışmanlık?
- Hak kaybını önlemek için
- Süreci hukuka uygun yönetmek için
- Gereksiz zaman ve para kaybı yaşamamak için
- Haklarını doğru bilgiyle savunmak için
İşten çıkmadan, hak talep etmeden veya bir başvuru yapmadan önce mutlaka profesyonel bir bakışa başvurun. İşçi hakları ihmale gelmez.
Ücretleriniz eksiksiz ve zamanında ödeniyor mu?
Ücretlerin tam ve zamanında ödenmesi yasal bir zorunluluktur. Geç ödeme ya da eksik ödeme, işçi için haklı fesih ve dava gerekçesidir.
Fazla mesai ücretiniz yasal oranlarda hesaplanıyor mu?
Fazla mesai, haftalık 45 saati aşan çalışmalar için geçerlidir ve %50 zamlı ödenmelidir. Resmî tatillerde ise %100 zam uygulanır.
Hafta tatili hakkınızı tam olarak kullanıyor musunuz?
Her işçi haftada en az bir gün, kesintisiz 24 saat dinlenme hakkına sahiptir. Çalışması durumunda ayrıca ücret talep edebilir.
Ulusal bayram ve genel tatillerde çalışıyorsanız ücretiniz yüzde yüz zamlı ödeniyor mu?
Bu günlerde çalışma zorunlu değildir. Çalışan işçiye bir günlük ücretine ek olarak ayrıca bir günlük ücret daha ödenmelidir.
Yıllık izin hakkınızı doğru şekilde kullanabiliyor musunuz?
Bir işyerinde en az 1 yıl çalışan işçi yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. Bu izin kesintisiz ve işçinin onayıyla kullandırılmalıdır.
İşyerinde yıllık izin süreniz kayıt altına alınıyor mu?
Yıllık izinler yazılı şekilde belgelenmeli, izin formu imzalanmalı ve izin defteri tutulmalıdır. Bu kayıtlar olası ihtilaflarda delil niteliğindedir.
İş sözleşmenizde belirtilen şartlar, uygulamada geçerli mi?
Sözleşmede belirtilen ücret, görev, çalışma süresi gibi hususlar fiilen uygulanmıyorsa, işçi lehine hak doğabilir.
İhbar süresi hakkınızı biliyor musunuz?
İş sözleşmesi sona erdirilmeden önce tarafların belli bir süre önceden bildirim yapması gerekir. Bu süreye uyulmazsa tazminat ödenir.
İhbar süresinde iş arama izin hakkınızı kullanıyor musunuz?
İşçi, ihbar süresi boyunca günde 2 saat iş arama izni kullanabilir. Bu hak kullandırılmazsa, karşılığı ücret olarak ödenmelidir.
Ara dinlenme (mola) haklarınızı biliyor musunuz?
Günlük çalışma süresi 7.5 saati aşıyorsa, en az 1 saat ara dinlenmesi verilmelidir. Mola süresi çalışmadan sayılmaz ama hakkı gasp edilemez.
Günlük çalışma süreniz yasal sınırları aşıyor mu?
Günlük yasal çalışma süresi en fazla 11 saattir. Bu sürenin aşılması, iş sağlığı ve güvenliği açısından da ihlal sayılır.
Sigorta primleriniz gerçek ücret üzerinden yatırılıyor mu?
Asgari ücretten bildirilen sigorta, emeklilik maaşınızı ve sosyal haklarınızı düşürür. Gerçek ücret SGK’ya yansıtılmalıdır.
Hizmet dökümünüzde eksik gün ya da boşluk var mı?
Hizmet dökümündeki boşluklar emekliliği geciktirebilir. Hatalı veya eksik bildirim varsa SGK düzeltme talep edilebilir.
Sigorta giriş tarihiniz doğru mu?
İlk sigortalı olunan tarih, emeklilik yaşı ve diğer haklar açısından kritik öneme sahiptir. Geriye dönük tespitle düzeltme mümkündür.
Kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığınızı biliyor musunuz?
Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışan ve belirli şartlarla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
İhbar tazminatı almanız gereken bir durum yaşadınız mı?
İş sözleşmesi usulüne uygun bildirim yapılmadan feshedildiyse, çalışana ihbar süresine karşılık gelen ücret ödenmelidir.
İşyerinden kendi isteğinizle ayrıldığınızda tazminat hakkınız olabilir mi?
Askerlik, evlilik, sağlık gibi durumlarda işçi kendi isteğiyle ayrılsa da kıdem tazminatına hak kazanabilir.
İşten hangi SGK koduyla çıkarıldınız, bu kod ne anlama geliyor biliyor musunuz?
SGK çıkış kodu, kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı gibi hakların belirlenmesinde çok önemlidir. Yanlış kodlar düzeltilebilir.
İşe iade hakkınız olup olmadığını biliyor musunuz?
Belirli koşulları sağlayan işçiler, feshe itiraz ederek 30 gün içinde işe iade davası açabilir. Kazanılırsa yüksek tazminat alınabilir.
İşyerinde size mobbing uygulanıyorsa ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz?
Sürekli baskı, dışlama, küçümseme gibi psikolojik yıldırma davranışları hukuken mobbing sayılır ve dava sebebidir.
İşyerinde sendikal haklarınız konusunda bilginiz var mı?
İşçiler sendikaya üye olabilir, toplu sözleşmeden faydalanabilir. Bu hakların engellenmesi ya da sendikal sebeple işten çıkarma yasaktır.
Doğum sonrası ücretsiz izin ve süt izni haklarınızı biliyor musunuz?
Kadın çalışanlar, doğumdan sonra 6 aya kadar ücretsiz izin ve günlük 1.5 saat süt izni hakkına sahiptir.
Evlilik nedeniyle işten ayrıldığınızda tazminat hakkınız olduğunu biliyor musunuz?
Kadın çalışanlar, evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrıldığında kıdem tazminatını alabilir.
Askerlik nedeniyle işten ayrıldığınızda hangi haklara sahip olduğunuzu biliyor musunuz?
Askere giden işçi, işten ayrılırken kıdem tazminatına hak kazanır. Dönüşte işe tekrar başlatılması da mümkündür.
İşverenin sizi baskı ile istifaya zorlaması durumunda ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz?
İşverenin zorlamasıyla atılan imzalar geçersiz sayılır. İşçi haklı nedenle fesih yaparak tüm alacaklarını talep edebilir.
Kısa çalışma veya ücretsiz izin döneminde hak kaybı yaşayıp yaşamadığınızı kontrol ettiniz mi?
Bu dönemlerde sigorta primleri eksik yatırılmış olabilir. Hizmet dökümünüzü kontrol etmek ve gerekiyorsa SGK’ya başvurmak gerekir.
Sigorta primlerinizin eksik yatırılmış olabileceğini biliyor musunuz?
SGK primlerinizin eksik yatırılması, hem emeklilik sürenizi uzatır hem de emekli maaşınızı düşürür. Ayrıca sağlık hizmetlerinden yararlanmanız da aksayabilir.
Hizmet dökümünüzde eksik ya da hatalı kayıt olabileceğini biliyor musunuz?
e-Devlet’ten ulaşılabilen hizmet dökümünde eksik gün, çakışma veya hatalı bildirimler varsa, SGK’ya başvurularak düzeltme yapılabilir.
İlk sigorta giriş tarihinizin emeklilik yaşınızı doğrudan etkilediğini biliyor musunuz?
Sigorta başlangıç tarihi, emeklilikte yaş, prim ve süre hesaplamalarının temelidir. Yanlış bildirim varsa belgelerle düzeltilmesi mümkündür.
İşe başlamadan önce sigorta bildiriminizin yapılması gerektiğini biliyor musunuz?
İşveren, işe başlamadan en geç 1 gün önce sigorta girişinizi bildirmek zorundadır. Aksi hâlde hem ceza uygulanır hem hak kaybı doğar.
Gerçek maaşınız yerine asgari ücret üzerinden prim yatırılıyorsa hak kaybı yaşayabileceğinizi biliyor musunuz?
Gerçek ücret SGK’ya bildirilmelidir. Asgari ücretten yapılan bildirim, hem emeklilik maaşınızı hem de iş göremezlik ödeneklerinizi düşürür.
İş kazası veya meslek hastalığı durumunda SGK’nın size özel haklar tanıdığını biliyor musunuz?
İş kazası geçiren işçiler SGK’dan geçici veya sürekli iş göremezlik geliri, tedavi desteği ve tazminat alabilir. Ancak olay zamanında bildirilmelidir.
Geçici iş göremezlik raporu aldığınızda SGK’nın size ödeme yapabileceğini biliyor musunuz?
Rapor süresince çalışamayan işçilere, SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Ödemenin yapılabilmesi için raporun onaylı olması gerekir.
Eksik gün bildirimi yapıldığında SGK’ya hangi kodla bildirildiğinin çok önemli olduğunu biliyor musunuz?
Eksik günler, “ücretsiz izin”, “rapor”, “devamsızlık” gibi kodlarla SGK’ya bildirilir. Bazı kodlar hak kaybına veya işsizlik maaşı alamamaya yol açar.
Kayıt dışı çalışmanın tüm sosyal güvenlik haklarınızı ortadan kaldırabileceğini biliyor musunuz?
Sigortasız çalışmak; emeklilik, sağlık yardımı, işsizlik maaşı ve iş kazası gibi temel hakların tamamını riske atar. Tespit edilmesi hâlinde geriye dönük bildirim yapılabilir.
İşsizlik maaşı alabilmek için belirli prim şartlarını sağlamanız gerektiğini biliyor musunuz?
Son 120 günü kesintisiz olmak üzere, son 3 yılda en az 600 gün prim ödemiş olmak ve işverenin uygun çıkış kodu ile bildirmesi gereklidir.
SGK teşviklerinden yararlanan işverenin size ek hak ya da ödeme yapmadığını biliyor musunuz?
SGK teşvikleri işverene prim desteği sağlar; ancak işçinin maaşı veya prim günü üzerinde olumsuz bir değişiklik yaratmamalıdır. Aksi hâlde hak kaybı doğar.
SGK primlerinin eksik yatırılması nedeniyle ileride düşük emekli maaşı alabileceğinizi biliyor musunuz?
Emekli aylığı, SGK’ya bildirilen kazançlara göre hesaplanır. Uzun yıllar düşük primle çalışmak, bağlanacak maaşı ciddi oranda düşürür.
İşverenin, teşvik alabilmek için primlerinizi hatalı bildirmiş olabileceğini biliyor musunuz?
Bazı dönemlerde işverenler prim teşviki almak için yanlış gün veya ücret bildirimi yapabilir. Bu durum e-Devlet üzerinden tespit edilip SGK’ya bildirilebilir.
Uzun süreli raporlu olduğunuzda bu sürelerin emeklilik sürenize dâhil edilmediğini biliyor musunuz?
İstirahatli olunan günler prim yatırılmadığı için hizmet süresinden sayılmaz. Bu nedenle uzun raporlar emeklilik hesabında eksiklik yaratabilir.
Sorun Bilelim İletişim
- Telefon: 0532 067 48 62
- E-Mail: hkonyali@sorunbilelim.com
- İkinci E-Mail: bilgi@sorunbilelim.com